حکیم عمر خیام

زاده ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷ در نیشابور – درگذشته ۱۲ آذر ۵۱۰ در نیشابورهمه‌چیزدان، تندیس حکیم عمر خیام گروه فرهنگی هنری یادمان تندیس خیام

فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعیسرای ایرانی در دوره سلجوقی است.

گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبیاوست و لقبش «حجّهالحق» بوده‌است،

ولی آوازه وی بیشتر با انگیزه نگارش رباعیآتش است که شهرت جهانی دارد.

افزون بر آن‌که رباعیات خیام را به بیشترِ زبان‌های زنده برگردان نموده‌اند،ادوارد فیتزجرالدرباعیات او را به زبان انگلیسی برگردانده است

که مایه شهرت بیشتر وی در مغرب زمین شده‌است.

یکی از برجسته‌ترین کارهای وی را می‌توان سر و سامان دادن و سرپرستی محاسبات گاه‌شماری ایران

در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک، که در دوره پادشاهی ملک‌شاه سلجوقی (۴۲۶–۴۹۰ هجری قمری) بود، دانست؛

محاسبات منسوب به خیام در این زمینه، هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از تقویم میلادی دارد.

وی در ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود.

نقش خیام در حل معادلات درجه‌سوم و مطالعاتش درباره اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم ثبت کرده‌است.

نوپیدا کردن نظریه‌ای درباره نسبت‌های هم‌ارز با نظریه اقلیدس نیز از مهم‌ترین کارهای اوست.

شماری از تذکره‌نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا و شماری نیز وی را شاگرد امام موفق نیشابوری خوانده‌اند.

صحت این فرضیه که خیام شاگرد ابن سینا بوده‌است،

بسیار دور از ذهن می‌داند، زیرا از دیدِ زمانی با هم دگرگونیِ زیادی داشته‌اند.

خیام در جایی ابن سینا را استاد خود می‌داند، ولی این استادی ابن سینا، سوی معنوی دارد.